Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Zijnde: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zijnde&oldid=10532678 Ben Pirard 4 jun 2006)
 
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zijnde&oldid=44784384)
 
Regel 1: Regel 1:
Het '''zijnde''' is in [[filosofie|filosofische context]] een afbakening in [[ruimte (wiskunde)|ruimte]] en [[tijd]] van het [[zijn]]. Het ''zijn'' doordringt als fundamenteel wezenskenmerk al wat is. Met het ''zijnde'' wordt dan “datgene wat is” aangeduid. Equivalente aanduiding in het Duits is ''das Seiendes'', in het Frans ''l'étant''. In het Engels wordt minder genuanceerd tussen zijn en zijnde, al wordt de term ''being'' uitzonderlijk ook verzelfstandigd als ''a being'', maar dan meestal betrokken op een ''levend subject'' ("''a living being''").
Een '''zijnde''' is in [[Ontologie_(filosofie)|filosofische context]] een afbakening in [[ruimte (wiskunde)|ruimte]] en [[tijd]] van [[zijn|het zijn]]. Het zijn doordringt als fundamenteel wezenskenmerk al wat is. Met het zijnde wordt dan “datgene wat is” aangeduid. Equivalente aanduiding in het Duits is ''das Seiende'', in het Frans ''l'étant''. In het Engels wordt minder genuanceerd tussen zijn en zijnde, al wordt de term ''being'' uitzonderlijk ook verzelfstandigd als ''a being'', maar dan meestal betrokken op een ''levend subject'' ("''a living being''").


== Relatie ''zijn'' en ''zijnde'' ==
== Relatie zijn en zijnde ==
''Zijn'' en ''zijnde'' vormen twee tegengestelde polen van een geheel.
Zijn en zijnde vormen twee tegengestelde polen van een geheel. Het zijnde kan zowel een object als een subject zijn, het kan levend of dood zijn of het kan een toestand, begrip of relatie zijn. Ook leven en dood zijn zijnden. Kenmerkend voor het zijnde is dat het een begin en een einde heeft (al kunnen beide eindeloos ver uit elkaar liggen), daar waar het zijn zelf eindeloos onbeperkt gegeven in ruimte en tijd is. Het zijn op zich valt 'materieel' samen met het [[Leegte|absolute niets]], de stilte, de oneindige ruimte, de eindeloze tijd. Maar in combinatie met een zijnde vormt het zijn ‘iets’.
Het ''zijnde'' kan zowel een object als een subject zijn, het kan levend of dood zijn of het kan een toestand, begrip of relatie zijn. Ook leven en dood zijn ''zijnden''. Kenmerkend voor het zijnde is dat het een begin en een einde heeft (al kunnen beide eindeloos ver uit elkaar liggen), daar waar het ''zijn'' zelf eindeloos onbeperkt gegeven in ruimte en tijd is. Het ''zijn'' op zich valt 'materieel' samen met het [[Leegte|absolute niets]], de stilte, de oneindige ruimte, de eindeloze tijd. Maar in combinatie met een ''zijnde'' vormt het ''zijn'' ‘iets’.Op zich zelf is dat een logische redenering:"Er is een einde en een begin". In de metafyica,echter, is het in relatie tot tegengestelde polen, het einde tevens het begin(te denken valt aan rëincarnatie(of wedergeboorte). Het feit dat een begin en einde één zijn is een bewijsbaar iets. Neem en cirkel en probeer nu eens het einde of het begin te vinden. Die is daar niet aanwezig. En al was er een begin van de cirkel aanwezig, dan is dat begin tevens het einde.Een cirkel, of in de wiskunde een lijn, is een oneindig object. Het wil dus zeggen dat wanneer een verschijnsel(object)oneindig is, dat er in dat verschijnsel geen begin of einde is, of daaraan tegengesteld dat zowel het einde het begin is. Iets duidelijker: wanneer u geloofd in rëincarnatie, dan weet u ook dat hoewel dit leven voor u eindig is, er voor u een nieuw leven in een nieuw lichaam bestaat. U kunt dus ook zo redeneren dat u voor eeuwig leeft, want de dood wil zeggen: aanvang van een nieuw leven.


== Het ''zijnde'' als golf ==
== Het zijnde als golf ==
Het ''zijn'' wordt dan ook wel, vooral in de [[oosterse filosofie]]ën, (en in vele [[mythologie]]ën...) voorgesteld als een eindeloze [[oceaan]], met daarin min of meer van elkaar gescheiden, maar toch ook weer deels in elkaar overgaande golven. Die golven vormen dan de zijnden of ''het zijnde'', het relatieve aspect tegenover het absolute van het ''zijn'' zelf (dat dan met de oeroceaan als geheel samenvalt). De beweging van de golven staat in voor hun beperking in ruimte en tijd. Ze kunnen dus van elke mogelijke omvang zijn, en van iedere mogelijke duur.
Het zijn wordt ook wel, vooral in de [[oosterse filosofie]]ën, (en in vele [[mythologie]]ën) voorgesteld als een eindeloze [[oceaan]], met daarin min of meer van elkaar gescheiden, maar toch ook weer deels in elkaar overgaande golven. Die golven vormen dan de zijnden, het relatieve aspect tegenover het absolute van het zijn zelf (dat dan met de oeroceaan als geheel samenvalt). De beweging van de golven staat in voor hun beperking in ruimte en tijd. Ze kunnen dus van elke mogelijke omvang zijn, en van iedere mogelijke duur. Het zijnde vormt zich als trillingen van het zijn. Zie ook onder 'snaartheorie'.
 
Het ''zijnde'' vormt zich als trillingen van het ''zijn''.


== Relatieve complicaties ==
== Relatieve complicaties ==
Elk ''zijnde'' kan, bovenop zijn kwaliteit van beperkt zijn, ook nog allerlei gecompliceerde samenstellingen van vormen hebben, die al dan niet met elkaar interageren of relaties van een andere orde aangaan. Op dat niveau beschouwd zitten we in de relatieve wereld van objecten, subjecten, krachten, relaties enzovoort.
Elk zijnde kan, bovenop zijn kwaliteit van beperkt zijn, ook nog allerlei gecompliceerde samenstellingen van vormen hebben, die al dan niet met elkaar interageren of relaties van een andere orde aangaan. Op dat niveau beschouwd zitten we in de relatieve wereld van objecten, subjecten, krachten, relaties enzovoort.


== Zijnde als entiteit ==
== Zijnde als entiteit ==
Een synoniem voor ''zijnde'' is ''[[entiteit]]''. Toch wordt het begrip entiteit eerder met betrekking tot levende wezens gebruikt, maar dan wel om precies hun wezensaspect als voornaamste kenmerk te benadrukken. Men benadert in deze vorm de werkelijkheid op haar subjectieve aspect ('het ''ik ben'''). Er wordt dus een zekere bewustheidsgradatie geïmpliceerd. "''Entiteiten''" is in die zin vaak een algemene term voor een veelheid aan specifieke geestelijke levensvormen. Entiteiten kunnen op die manier zowel godheden zijn, als zielen, natuurkrachten, geestverschijningen en dergelijke meer.
Een synoniem voor zijnde is ''[[entiteit]]''. Toch wordt het begrip entiteit eerder met betrekking tot levende wezens gebruikt, maar dan wel om precies hun wezensaspect als voornaamste kenmerk te benadrukken. Men benadert in deze vorm de werkelijkheid op haar subjectieve aspect ('het ''ik ben'''). Er wordt dus een zekere bewustheidsgradatie geïmpliceerd. "Entiteit" is in die zin vaak een algemene term voor een veelheid aan specifieke geestelijke levensvormen. Entiteiten kunnen op die manier zowel godheden zijn, als zielen, natuurkrachten, geestverschijningen en dergelijke meer.


== Oosters ''zijnde'' ==
== Oosters zijnde ==
In de [[Indiase filosofie]] wordt de werkelijkheid altijd veel minder vanuit haar objectieve dan vanuit haar subjectieve aspect benaderd. Objectiviteit behoort tot het analyserend en indelend intellect, daar waar de oosterling de werkelijkheid altijd meer in haar geheel en als een subjectieve beleving ervaart. Toch wordt er ook daar wel geanalyseerd, maar dan steeds zonder het verband met het geheel los te laten. Men gebruikt voor het begrip ''zijnde'' de term '''''[[atman]]''''', wanneer het om een specifieke entiteit gaat. Het ''atman'' is het individuele aansluitingspunt van het ''zijnde'' als entiteit op het ''zijn'', (dus op het ''[[brahman]]''). In de [[Chinese filosofie]] spreekt men over het [[Tao]] dat zich in vele vormen voordoet.In het [[boeddhisme]] spreekt men van de [[Dhamma]].
In de [[Indiase filosofie]] wordt de werkelijkheid altijd veel minder vanuit haar objectieve dan vanuit haar subjectieve aspect benaderd. Objectiviteit behoort tot het analyserend en indelend intellect, daar waar de oosterling de werkelijkheid altijd meer in haar geheel en als een subjectieve beleving ervaart. Toch wordt er ook daar wel geanalyseerd, maar dan steeds zonder het verband met het geheel los te laten. Men gebruikt voor het begrip zijnde de term ''[[Atman (hindoeïsme)|atman]]'', wanneer het om een specifieke entiteit gaat. Het atman is het individuele aansluitingspunt van het zijnde als entiteit op het zijn, (dus op het ''[[Brahman (filosofisch concept)|brahman]]''). In de [[Chinese filosofie]] spreekt men over het [[Tao (filosofie)|Tao]] dat zich in vele vormen voordoet. In het [[boeddhisme]] spreekt men van de [[Dhamma]].


== ''Het'' zijnde of ''een'' zijnde ==
== ''Het'' zijnde of ''een'' zijnde ==
Met ''‘een’ zijnde'' duidt men de zijnsbasis van willekeurig welk object of subject aan. Met ''‘het’ zijnde'' bedoelt men de collectiviteit van al die ''zijnden''. Het ''zijnde'' krijgt op die manier ook een notie van continuïteit mee, parallel aan die van het ''zijn'', al moet het om die continuïteit te handhaven voortdurend zichzelf vernieuwen, regenereren en in beweging blijven, daar waar het zijn op zich in feite als volkomen stabiel en inert wordt aanzien. Zijnden kunnen zich compromitteren. Het [[Zijn]] blijft altijd aan zichzelf gelijk, zoals het water van de oceaan zichzelf blijft ondanks de golven.
Met ''een'' zijnde duidt men de zijnsbasis van willekeurig welk object of subject aan. Met ''het'' zijnde bedoelt men de collectiviteit van al die zijnden. Het zijnde krijgt op die manier ook een notie van continuïteit mee, parallel aan die van het zijn, al moet het om die continuïteit te handhaven voortdurend zichzelf vernieuwen, regenereren en in beweging blijven, daar waar het zijn op zich in feite als volkomen stabiel en inert wordt beschouwd. Zijnden kunnen zich compromitteren. Het zijn blijft altijd aan zichzelf gelijk, zoals het water van de oceaan zichzelf blijft ondanks de golven.


== Filosofieën die zich met ''het zijnde'' inlaten ==
== Filosofen die zich met het zijnde inlaten ==
[[Aristoteles]], [[Martin Heidegger|Heidegger]], [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegel]], [[Ernst Bloch|Bloch]], [[Thomas van Aquino]], [[Nicolai Hartmann]], [[hypokeimenon]]
* [[Aristoteles]]
* [[Martin Heidegger]]
* [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]]
* [[Ernst Bloch]]
* [[Thomas van Aquino]]
* [[Jan Peters (metafysicus)|Jan Peters]]


== Literatuur ==
== Literatuur ==
{{Aut|Heidegger, Martin}} ''Sein und Zeit''
* Martin Heidegger, ''Sein und Zeit''


[[Categorie:Filosofische terminologie]]  
{{Wikidata|q3511040}}
[[Categorie:Filosofische terminologie]]
[[Categorie:Metafysica]]
[[Categorie:Metafysica]]

Huidige versie van 9 sep 2015 om 20:29

Een zijnde is in filosofische context een afbakening in ruimte en tijd van het zijn. Het zijn doordringt als fundamenteel wezenskenmerk al wat is. Met het zijnde wordt dan “datgene wat is” aangeduid. Equivalente aanduiding in het Duits is das Seiende, in het Frans l'étant. In het Engels wordt minder genuanceerd tussen zijn en zijnde, al wordt de term being uitzonderlijk ook verzelfstandigd als a being, maar dan meestal betrokken op een levend subject ("a living being").

Relatie zijn en zijnde

Zijn en zijnde vormen twee tegengestelde polen van een geheel. Het zijnde kan zowel een object als een subject zijn, het kan levend of dood zijn of het kan een toestand, begrip of relatie zijn. Ook leven en dood zijn zijnden. Kenmerkend voor het zijnde is dat het een begin en een einde heeft (al kunnen beide eindeloos ver uit elkaar liggen), daar waar het zijn zelf eindeloos onbeperkt gegeven in ruimte en tijd is. Het zijn op zich valt 'materieel' samen met het absolute niets, de stilte, de oneindige ruimte, de eindeloze tijd. Maar in combinatie met een zijnde vormt het zijn ‘iets’.

Het zijnde als golf

Het zijn wordt ook wel, vooral in de oosterse filosofieën, (en in vele mythologieën) voorgesteld als een eindeloze oceaan, met daarin min of meer van elkaar gescheiden, maar toch ook weer deels in elkaar overgaande golven. Die golven vormen dan de zijnden, het relatieve aspect tegenover het absolute van het zijn zelf (dat dan met de oeroceaan als geheel samenvalt). De beweging van de golven staat in voor hun beperking in ruimte en tijd. Ze kunnen dus van elke mogelijke omvang zijn, en van iedere mogelijke duur. Het zijnde vormt zich als trillingen van het zijn. Zie ook onder 'snaartheorie'.

Relatieve complicaties

Elk zijnde kan, bovenop zijn kwaliteit van beperkt zijn, ook nog allerlei gecompliceerde samenstellingen van vormen hebben, die al dan niet met elkaar interageren of relaties van een andere orde aangaan. Op dat niveau beschouwd zitten we in de relatieve wereld van objecten, subjecten, krachten, relaties enzovoort.

Zijnde als entiteit

Een synoniem voor zijnde is entiteit. Toch wordt het begrip entiteit eerder met betrekking tot levende wezens gebruikt, maar dan wel om precies hun wezensaspect als voornaamste kenmerk te benadrukken. Men benadert in deze vorm de werkelijkheid op haar subjectieve aspect ('het ik ben'). Er wordt dus een zekere bewustheidsgradatie geïmpliceerd. "Entiteit" is in die zin vaak een algemene term voor een veelheid aan specifieke geestelijke levensvormen. Entiteiten kunnen op die manier zowel godheden zijn, als zielen, natuurkrachten, geestverschijningen en dergelijke meer.

Oosters zijnde

In de Indiase filosofie wordt de werkelijkheid altijd veel minder vanuit haar objectieve dan vanuit haar subjectieve aspect benaderd. Objectiviteit behoort tot het analyserend en indelend intellect, daar waar de oosterling de werkelijkheid altijd meer in haar geheel en als een subjectieve beleving ervaart. Toch wordt er ook daar wel geanalyseerd, maar dan steeds zonder het verband met het geheel los te laten. Men gebruikt voor het begrip zijnde de term atman, wanneer het om een specifieke entiteit gaat. Het atman is het individuele aansluitingspunt van het zijnde als entiteit op het zijn, (dus op het brahman). In de Chinese filosofie spreekt men over het Tao dat zich in vele vormen voordoet. In het boeddhisme spreekt men van de Dhamma.

Het zijnde of een zijnde

Met een zijnde duidt men de zijnsbasis van willekeurig welk object of subject aan. Met het zijnde bedoelt men de collectiviteit van al die zijnden. Het zijnde krijgt op die manier ook een notie van continuïteit mee, parallel aan die van het zijn, al moet het om die continuïteit te handhaven voortdurend zichzelf vernieuwen, regenereren en in beweging blijven, daar waar het zijn op zich in feite als volkomen stabiel en inert wordt beschouwd. Zijnden kunnen zich compromitteren. Het zijn blijft altijd aan zichzelf gelijk, zoals het water van de oceaan zichzelf blijft ondanks de golven.

Filosofen die zich met het zijnde inlaten

Literatuur

  • Martin Heidegger, Sein und Zeit

q3511040 op Wikidata  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)

rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Zijnde&oldid=177800"