Brontekst bekijken van ISO 3166-3

'''[[International Organization for Standardization|ISO]] 3166-3''' is het onderdeel van de internationale [[Norm (standaard)|standaard]] [[ISO 3166]] voor [[landcode]]s<ref>"Land" betekent: land, afhankelijkheid, of ander gebied van bijzonder geopolitiek belang / {{fr}} pays, dépendance ou autre territoire d'intérêt géopolitique particulier / {{en}} country, dependency, or other area of particular geopolitical interest</ref> en legt de codes vast voor '''niet meer gebruikte''' landsnamen die voorheen in [[ISO 3166-1]] waren opgenomen. De huidige versie is ISO 3166-3:'''''1999'''''

Als begindatum voor opname van codes in ISO 3166-3 is, met terugwerkende kracht, voor [[1974]] gekozen (zie bij geschiedenis hieronder). Het verwijderen van landcodes uit ISO 3166-1 (en dus opname in 3166-3) kan gebeuren op de volgende gronden:

* Indien een belangrijk deel van de landsnaam wordt gewijzigd.
* Indien [[Staat|landen]] worden samengevoegd, zoals [[Duitse Democratische Republiek|Oost-]] en [[West-Duitsland]].
* Indien landen worden opgesplitst zoals [[Tsjecho-Slowakije]].

In zulke gevallen worden de overbodig geworden codes uit ISO 3166-1 verwijderd en met twee toegevoegde letters als ''alpha 4'' code opgenomen in ISO 3166-3.

== Geschiedenis ==
De wenselijkheid voor een codesysteem waarin ook niet meer bestaande landen een plaats hebben is al in de zeventiger jaren bij de eerste aanzetten voor het ontwikkelen van de [[ISO 3166]]-standaard onderkend.

Al snel kwam men er echter achter dat het beslist niet triviaal is eenduidig vast te leggen wat als 'historisch' land aangemerkt kan worden en van wanneer tot wanneer enzovoorts en wat niet. Uit pragmatische overwegingen is er besloten alleen te voorzien in codes voor landen die sinds het bestaan van de ISO 3166-standaard hier weer uit zijn verwijderd.

ISO 3166-3 legt dus uitsluitend ''"voorheen gebruikte landcodes"'' vast. Wat dit is wordt gedefinieerd als:

{{en}} <cite>"name of a country, dependency, or other area of particular geopolitical interest removed from ISO 3166 since the first edition in 1974"</cite>

Ofwel, vrij vertaald: "Naam van een land, rijksdeel of ander gebied van geopolitiek belang die sinds de eerste editie van 1974 uit ISO 3166 verwijderd is"

== Opbouw Codes ==
ISO 3166-3 gebruikt vierletterige codes (en: ''alpha 4'') waarvan de eerste twee letters de lettercombinatie is van de uit ISO 3166-1 verwijderde tweeletterige code. Voor de laatste twee letters kunnen de volgende codes in aanmerking komen:
* De ISO 3166-1-code die de oude code vervangen heeft.
* De ISO 3166-1-code van het land waarin het land met de verwijderde landcode is opgegaan.
* De speciale code HH om aan te geven dat er niet eenduidig een code als 'opvolger' aan te wijzen is.

=== Voorbeelden ===
* In [[1989]] is de naam van Birma veranderd in [[Myanmar]]. De oude ISO 3166-code was BU (van het Engelse Burma), de nieuwe code is MM geworden. Daaruit volgt dat de oude code verhuisd is naar ISO 3166-3 als BUMM.
* In [[1993]] is [[Tsjecho-Slowakije]] (was CS) opgesplitst in [[Tsjechië]] (nu CZ) en [[Slowakije]] (nu SK). De oude code staat nu in ISO 3166-3 als CSHH omdat er geen eenduidige opvolger is.
* In [[1990]] zijn de landen [[Jemen#Zuid-Jemen|Zuid-Jemen]] (was YD) en [[Jemen#Noord-Jemen|Noord-Jemen]] (was YE) samengevoegd in [[Jemen]] (nu ook weer YE). De oude code voor Zuid-Jemen staat nu in ISO 3166-3 als YDYE.

== Hergebruik Codes ==
De tweeletterige codes die uit ISO 3166-1 verwijderd zijn blijven eerst nog voor een periode van vijf jaar gereserveerd, omdat verwacht mag worden dat deze oude codes nog een tijd lang her en der in gebruik zullen blijven.

Na afloop van die vijf jaar kan de code opnieuw worden toegekend aan een ander land of gebied. In het verleden is dit gebeurd met AI, CS, GE en SK.

== Overzicht ISO 3166-3-codes ==
Uiteraard is de lijst van codes in ISO 3166-3 in principe aan verandering onderhevig. Veranderingen aan ISO 3166-3 zijn altijd en uitsluitend een direct gevolg van veranderingen in [[ISO 3166-1]] en aanpassingen aan die lijst zijn slechts zeer sporadisch nodig. Aldus zijn er sinds het opzetten van ISO 3166-3 in [[1999]] maar drie nieuwsbrieven met veranderingen gepubliceerd door de ISO 3166/MA (MA: ''Maintenance Agency'').

Onderstaande lijst van ISO 3166-3 codes is hier opgenomen als voorbeeld. Voor de actuele stand van zaken is het altijd beter de lijsten van ISO zelf te raadplegen. In deze lijst staat vooraan de oude, uit ISO 3166-1 afgevoerde tweeletterige code, gevolgd door de vierletterige ISO 3166-3-code, het jaartal van de wijziging en een beschrijving.

{| class="wikitable sortable"
! oud
! nieuw
! jaar
! land
! class="unsortable" | opmerkingen 
|- style="vertical-align:top;"
! AI
| AIDJ || [[1977]] || {{AIDJ}} || Vervangen door DJ {{DJ}}. De code AI is inmiddels hergebruikt voor {{AI}}.
|- style="vertical-align:top;"
! AN
| ANHH<ref>[http://www.iso.org/iso/iso_3166-3_newsletter_i-6.pdf Nieuwsbrief I6]</ref> || [[2011]] || {{ANHH}} || Vervangen door BQ {{BQ}}, CW {{CW}} en SX {{SX}}.
|- style="vertical-align:top;"
! BQ
| BQAQ || [[1979]] || {{BQAQ}} || Valt nu onder AQ {{AQ}}. De code BQ is inmiddels hergebruikt voor {{BQ}}.
|- style="vertical-align:top;"
! BU
| BUMM || [[1989]] || {{MM-1974}} || Door naamwijziging naar MM {{MM}}.
|- style="vertical-align:top;"
! CS
| CSHH || [[1993]] || {{CSHH}} || Vervangen door CZ {{CZ}} en SK {{SK}}. De code CS is later hergebruikt voor {{CS}} (''Srbija i Crna Gora''), inmiddels vervangen door RS {{RS}} en ME {{ME}}.
|- style="vertical-align:top;"
!CS
|CSXX<ref>[http://www.iso.org/iso/iso_3166-3_newsletter_i-5.pdf Nieuwsbrief I5]</ref> || [[2006]] || {{CSXX}} || Valt nu onder RS {{RS}} en ME {{ME}}
|- style="vertical-align:top;"
! CT
| CTKI || [[1984]] || [[Canton en Enderbury|Canton en Enderbury Eilanden]] || Vervangen door KI {{KI}}.
|- style="vertical-align:top;"
! DD
| DDDE || [[1990]] || {{DDDE}} || Valt nu onder DE {{DE}}.
|- style="vertical-align:top;"
! DY
| DYBJ || [[1977]] || {{DYBJ}} || Vervangen door BJ {{BJ}}.
|- style="vertical-align:top;"
! FQ
| FQHH || [[1979]] || [[Franse Zuidelijke en Antarctische Gebieden]] || Valt nu onder AQ {{AQ}} en TF {{TF}}.
|- style="vertical-align:top;"
! FX
| FXFR<ref>[http://www.iso.org/iso/iso_3166-3_newsletter_i-2.pdf Nieuwsbrief I2]</ref> || [[1997]] || [[France métropolitaine|La France métropolitaine]] || Valt nu onder FR {{FR}}.
|- style="vertical-align:top;"
! GE
| GEHH || [[1979]] || [[Gilbert- en Ellice-eilanden]] || Valt nu onder KI {{KI}} en TV {{TV}}. De code GE is inmiddels hergebruikt voor {{GE}}.
|- style="vertical-align:top;"
! HV
| HVBF || [[1984]] || [[Opper-Volta]] (Haute-Volta) || Vervangen door BF {{BF}}.
|- style="vertical-align:top;"
! JT
| JTUM || [[1986]] || [[Johnston-atol]] || Valt nu onder UM {{UM}}.
|- style="vertical-align:top;"
! MI
| MIUM || [[1986]] || [[Midway (eiland)|Midway Eilanden]] || Valt nu onder UM {{UM}}.
|- style="vertical-align:top;"
! NH
| NHVU || [[1980]] || [[Nieuwe Hebriden]] || Vervangen door VU {{VU}}.
|- style="vertical-align:top;"
! NQ
| NQAQ || [[1983]] || [[Koningin Maudland]] || Valt nu onder AQ {{AQ}}.
|- style="vertical-align:top;"
! NT
| NTHH || [[1993]] || [[Neutrale Zone|Saoedi-Iraakse neutrale zone]] || Valt nu onder IQ {{IQ}} en SA {{SA}}.
|- style="vertical-align:top;"
! PC
| PCHH || [[1986]] || [[Trustgebied van de Pacifische Eilanden]] || Vervangen door FM {{FM}}, MH {{MH}}, MP {{MP}} en PW {{PW}}.
|- style="vertical-align:top;"
! PU
| PUUM || [[1986]] || Diverse pacifische eilanden van de [[Verenigde Staten|V.S.]] || Valt nu onder UM {{UM}}.
|- style="vertical-align:top;"
! PZ
| PZPA || [[1980]] || [[Panamakanaalzone]] || Valt nu onder PA {{PA}}.
|- style="vertical-align:top;"
! RH
| RHZW || [[1980]] || {{RHZW-1968}} || Vervangen door ZW {{ZW}}.
|- style="vertical-align:top;"
! SK
| SKIN || [[1975]] || [[Sikkim]] || Valt nu onder IN {{IN}}. De code SK is inmiddels hergebruikt voor {{SK}}.
|- style="vertical-align:top;"
! SU
| SUHH || [[1992]] || {{SUHH}} || Vervangen door AM {{AM}}, AZ {{AZ}}, BY {{BY}}, EE {{EE}}, GE {{GE}}, KG {{KG}}, KZ {{KZ}}, LT {{LT}}, LV {{LV}}, MD {{MD}}, RU {{RU}}, TJ {{TJ}}, TM {{TM}}, UA {{UA}} en UZ {{UZ}}, waarvan BY en UA al bestonden. &nbsp;De code SU is nog wel in gebruik voor [[Domeinnaam|internetdomeinnamen]].
|- style="vertical-align:top;"
! TP
| TPTL<ref>[http://www.iso.org/iso/iso_3166-3_newsletter_i-1.pdf Nieuwsbrief I1]</ref> || [[2002]] || [[Oost-Timor]] || Vervangen door TL {{TL}} na verkrijgen onafhankelijkheid. De code TP wordt nog wel voor [[Domeinnaam|Internet-domeinnamen]] gebruikt.
|- style="vertical-align:top;"
! VD
| VDVN || [[1977]] || [[Noord-Vietnam|Democratische Republiek van Vietnam]] || Valt nu onder VN {{VN}}.
|- style="vertical-align:top;"
! WK
| WKUM || [[1986]] || [[Wake-eiland]] || Valt nu onder UM {{UM}}.
|- style="vertical-align:top;"
! YD
| YDYE || [[1990]] || [[Zuid-Jemen]] || Valt nu onder YE {{YE}}.
|- style="vertical-align:top;"
! YU
| YUCS<ref>[http://www.iso.org/iso/iso_3166-3_newsletter_i-3.pdf Nieuwsbrief I3]</ref> || [[2003]] || {{YUCS}} || Vervangen door CS {{CS}} (''Srbija i Crna Gora''). De code YU wordt nog wel voor [[Domeinnaam|Internet-domeinnamen]] gebruikt.
|- style="vertical-align:top;"
! ZR
| ZRCD || [[1997]] || {{ZRCD}} || Vervangen door CD {{CD}}.
|}

== Zie ook ==
* [[ISO 3166]]
* [[ISO 3166-1]]
* [[ISO 3166-2]]
* [[Landen van de wereld]]

== Externe links ==
* {{fr}} [http://www.iso.org/iso/fr/country_codes/background_on_iso_3166/iso_3166-3.htm?= ''L'ISO 3166-3'' (Autorité de mise à jour de l'ISO 3166)]
* {{en}} [http://www.iso.org/iso/country_codes/background_on_iso_3166/iso_3166-3.htm?= ''ISO 3166-3'' (Maintenance Agency for ISO 3166)]

{{Appendix}}
{{Navigatie ISO 3166}}

[[Categorie:Geografielijsten]]
[[Categorie:ISO 3166|3]]
[[Categorie:Historisch land| ISO]]